Bu Yazıyı Dinleyebilirsiniz.

Takım Tezgahı

Takım tezgahı, malzemelerin şekillendirilmesi ya da biçimlendirilmesi için kullanılan, sabit güçle çalışan makinelerin genel adıdır.

Şekillendirme 4 farklı yöntemle gerçekleşebilir:

1. Parça yüzeyinden talaş şeklinde malzeme kaldırarak,
2. Malzemenin kesilmesi yoluyla,
3. Metal parçalara basınç uygulayarak ve malzemeye elektrik,
4. Ultrason veya aşındırıcı kimyasalların uygulanmasıyla.

Ultra sert metallerin işlenmesi için modern takım tezgah ve işleme süreçlerini içermektedir.

Parça yüzeyinden metal talaş çıkararak parçayı şekillendiren takım tezgahları; tornalar, şekillendirici ve planyalar, delme tezgahları, frezeler, taşlama tezgahları ve elektrik testerelerdir.

Günümüzün modern takım tezgahları, 0.0025 milimetre tolerans değeriyle parça kesme ve şekillendirme yeteneğine sahiptir. Özel uygulamalarda kullanılan hassas alıştırma makineleri için bu tolerans değeri 0.00005 milimetreye kadar çıkmaktadır.

Parçaların işlenmesinde gereksinim duyulan hassas boyut ve kesici takıma uygulanan yüksek kesme kuvveti nedeniyle, tezgahın ağırlık ve rijitliğini hassas bir doğrulukla birleştirirler.

Tarihçesi

Buhar makinelerinin ortaya çıkması ile ticari değeri olan mallar yalnızca takım tezgahlarıyla üretilmeye başlandı. Takım tezgahları, mastarlar ve tutucular seri üretimi, değiştirilebilir parçaları 19.yy imalat endüstrisinin en büyük yenilikleriydi.

Buhar motorlarının ilk örnekleri, dönemin takım tezgahlarının kısıtlı becerilerinden ötürü sorunluydu. Motorların büyük döküm silindirleri, genellikle su çarkları ile çalışan ve aslında top taşımak için tasarlanmış makineler tarafından hatalı bir şekilde delindi. Öncül örneklerden 50 yıl sonra, ağır metal parçaların işlenmesi için ihtiyaç duyulan özelliklere sahip takım tezgahları tasarlanarak geliştirilmiştir.

Tasarlanan bazı makineler önceki ağaç kesme ve işleme makinelerinden uyarlanmıştı. 16.yy’da Fransa’da kullanılan ağaç kesme tornaları, metal torna tezgahlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur.

1775’te İngiltere’den John Wilkinson, daha önce motor silindirlerini delmek için kullanılan ilkel makinelerin yerine hassas bir makine üretti. 1797’de dönemin en büyük yaratıcı dehalarından olan Henry Maudslay, motorlu cıvata tornasını tasarlayarak inşa etti. Bu tasarımda en çok göze çarpan özellik, tezgahı hareket ettirirken kullanılan kurşun bir vidaydı.

Tezgah milinde yer alan dişli kılavuz vida, tezgahın sabit hızda ilerlemesini sağlayarak vida dişlerinin doğruluğunu sağladı. 1800 yılına gelindiğinde ise Maudslay, tasarımda yer verdiği kurşun-vida hızının mil hızına oranını kontrol etmeyi başardı ve farklı adımlarda dişler kesebilen 28 farklı vites değiştirme dişlisini tasarımına ilave etti.

Yapay aşındırıcıların 19.yy sonlarında üretilmesi ile birlikte taşlama makineleri alanında da yeni takım tezgahlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu makinelere en dikkat çekici örnek, C.H. Norton of Massachusetts şirketinin daha önce beş saatte işlenen otomobil krank milini 15 dakikada taşlayabilen yeni taşlama makinesidir.

19.yy’ın sonlarında, metal işleme, seri üretim ve sanayi toplumunun temelini oluşturan tam anlamıyla bir devrim gerçekleşti.

20.yy, freze makineleri için çok noktalı kesicilerin, elektronik ve sıvı kontrol sistemleri kullanılarak otomatik operasyonların geliştirilmesi tezgahların gelişimine tanık oldu. Bugün bile kullanılan takım tezgahlarının büyük çoğunluğu, 19.yy makinelerinin mirasıdır.