Kesici Takım ve Tutucu Balans (Vibrasyon) hesabı nasıl yapılır?
Bu Yazıyı Dinleyebilirsiniz.
Kesici Takım, Tutucu ve Penslerin Takım Vibrasyonuna ve İş parçasına etkisi
Unutmamak gerekiyor ki Takım Tutucu ve Kesici Takımlarda Salgı, Balans ve Vibrasyon (Vibration) yani titreşim olarak kullanılan terimler aslında bu ürünlerin en ucundan hesaplanması gerekir. Örnek olarak G2.5 30.000 rpm (Revolution Per Minute, Dakika Başına Devir) olarak belirtilmiş bir Takım Tutucunun biriminde de bahsedildiği üzere, Balansı 30.000 devir’de alınmış yani 30.000 devir/dk ‘e kadar Balans yapmaması değil, belirtilen aralıklarda balans yani vibrasyon yapması gerekir anlamına geliyor. Takım Tutucu balans, kesici takım vibrasyon
Takım Tutucular, kendi içlerinde kullanılacak operasyonlara göre;
- Hassasiyet,
- Eş merkezlilik,
- Tork (mukavemet),
- Balans (Vibration),
Gibi teknik detaylarla ilişkilendirilmişlerdir.
Takım Tutucular Salgı değerlerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar;
- Er Pens Başlıkları 10-20µ (Mikron)
- Bilyalı (Rulmanlı) Tutucular 3µ (Mikron)
- Hidrolik Tutucular 3µ (Mikron)
Vibrasyon hassasiyetine sahiptirler.
Ayrıca Takım Tutucular yapılacak operasyona ve iş parçasından gelecek mukavemete (uygulanacak Tork’a) göre de sınıflandırılırlar;
ER Pens Başlıkları Orta Mukavemetli
- Delik Delmede 32mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Frezelemede 32mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Tornalamada 32mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Kaba Baralamada 32mm’ye kadar ancak Hassas Baralamada kesinlikle tercih edilmemelidir.
Weldon Takım Tutucu
Veldon (Weldon) Tutucular
- Delik Delmede 50mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Frezelemede 50mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Tornalamada 50mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Kaba Baralamada 50mm’ye kadar ancak Hassas Baralamada kesinlikle tercih edilmemelidir.
Bilyalı (Rulmanlı) Takım Tutucu
Bilyalı (Rulmanlı) Tutucular
- Delik Delmede 63mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Frezelemede 63mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Tornalamada 63mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Kaba ve Hassas Baralamada 63mm’ye kadar ancak tercih edilebilir. Yüksek Torklu Bilyalı Tutucular zor iş parçalarında kullanılabilir.
Hidrolik Takım Tutucu
Hidrolik Tutucular
- Delik Delmede 32mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Frezelemede 32mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Tornalamada 32mm’ye kadar tercih edilmelidir.
- Kaba ve Hassas Baralamada 32mm’ye kadar ancak tercih edilebilir. Yüksek Torklu Bilyalı Tutucular zor iş parçalarında kullanılabilir.
- Genel olarak sıkma kuvveti orta dereceli ancak özellikle Finish operasyonlarına en uygun tutuculardır. Yüksek mukavemetli işlerde kullanımı önerilmez, hassas ve maliyetlidir. Tamiratı mümkün değildir. Yalnızca yüksek hassasiyet isteyen işlerde kullanınız.
Penslerimizi incelemek için lütfen tıklayınız.
Er Pensler Hakkındaki Yazımızı okumak için tıklayınız.
Sıkma Şekline göre Takım Tutucu Seçimi
- Vidalı Sistem Pens ile Sıkan: Er Pens başlıkları
- Bilya ile Sıkan: Bilyalı (Rulmanlı) Tutucular
- Civata ile hareketi Sıkıştırma yapan: Veldon Tutucular
- Yağ Basıncı ile Sıkma yapan: Hidrolik Tutucular
Pens ve Tutucu Hassasiyetlerinin Mikron (µ, Micron) biriminden değerleri
Standart ER Penslerin Hassasiyeti çapa ve pense göre 10-20 Mikron (µ) arasındadır . Bu da 0.01-0.02mm yani %1-2 hassasiyette olduğu anlamına geliyor.
Hassas bir talaş kaldırma operasyonu yapılacaksa eğer, pens ve tutucu tarafındaki hassasiyet için aşağıda yazılan konulara dikkat etmek gerekiyor.
Pens bağlanmış bir Tutucu hassasiyeti nasıl hesaplanır?
- Kullanacağınız Pens hassasiyetini çalıştığınız Kesici Takım firmasından talep edin.
- Örneğin standart bir Er Pens için 15µ (micron) hassasiyet olduğunu düşünelim, 0.015mm veya %1.5
- bu değer Bilyalı (Rulmanlı) tutucularda 3µ (mikron) değerindedir, bu da 0.003mm yani %0.3, Er Pense göre 5 kat daha hassas,
- Hidrolik Tutucularda ise 2-3µ (mikron) yani 0.002-0.003mm yani %0.2-0.3 olarak düşünürsek Bilyalı (Rulmanlı) Tutucuya göre en iyi durumda 1.5 kat daha hassas olarak düşünebilirsiniz.
- Takım Tutucunuzun en ucundaki (ağzındaki) salgı değeri kaç? Tutucu ve pens hassasiyeti hesaplama
- Standart Er Pens başlıklarında hassasiyet ortalama 10-15µ
- Er Pens başlığı Takım Tutucunuzun standart ER32 70mm boyu için 15µ
- Pens Başlığınızın ucunda Pensi sıkmak için kullandığınız Pens Somunu için de hassasiyet 15µ
- Standart Er Pens başlıklarında hassasiyet ortalama 10-15µ
- Takım Balansı vibrasyon nasıl hesaplanır?
Yukarıda Er Pens bağlanmış bir Tutucunun ucundaki ortalama balansı yani vibrasyonu hesapladık. Yukarıdaki değer tutucuya solid karbür yani Karbür (Elmas) Matkap, Karbür (Elmas) Freze gibi bir takım bağlandığını düşünerek hesaplanmıştır. Eğer indexable yani takma uçlu bir takım bağlandıysa hesaplanan değere takma uçlu takımın balansını da eklemek gerekiyor.
Takım Balansını Etkileyen detaylar
Örneğin Karbür (Elmas) Matkapla delik delme işlemi yapacaksınız ve ER Pens Başlığı Tutucusu ile ER32 Pens’e bağladınız ve Tutucu ucundaki salgımız %3. Eğer Karbür Matkap hiç salgı yapmazsa ki bu imkansız,
- Takımın çapı, boyu,
- uç bileme formu,
- merkezleme veya punta deliği varlığı,
- içten soğutmalı (inter coolant) olup olmadığına,
- tezgahtaki içten soğutma sisteminin varlığı,
- Soğutma (kesme, sentetik soğutma) sıvısının basıncı,
- delinecek malzemenin sertliği ve mukavemeti,
- Devir ve ilerleme değerleri,
- Fener milinin hassasiyeti,
- Takım Tutucu Hassasiyeti ve temizliği,
- CNC Makinesinin rijitliği ve doğru programlama,
- Kullanılan Pensin temizliği, yeniliği ve yorulmamış olması,
gibi detayların tamamı takım vibrasyonunu yani balansını etkileyecek faktörlerdir.
Hidrolik Tutucu ile Bilyalı (Rulmanlı) Tutucu arasındaki farklar nelerdir?
Genel olarak Bilyalı (Rulmanlı) Tutucu ile Hidrolik Tutucu arasındaki fark; Bilyalı Tutucular içindeki bilyalar (küre metal toplar) yardımıyla sıkma yapar, dolayısıyla sıkma tüm yüzeylere aynı kuvvette baskı yapacaktır, bu yüzden hassasiyetleri yüksektir, metal topların da dayanımı yüksek olduğu için yüksek kesme kuvvetlerine de dayanıklıdırlar. Hidrolik Tutucular ise içerisindeki Hidrolik Sıvısı ile her yöne çok daha eşit ve yaygın bir kuvvet uyguladığı için çok daha hassastır. Ancak Rulmanlı yani Bilyalı tutucular daha yüksek sıkma kuvvetlerine sahipken yani yüksek sertlikteki veya alaşımlı zor malzemeleri yüksek pasolarda işleyebilirken, Hidrolik tutuculur finish operasyonları gibi sadece yüksek hassasiyet isteyen işlemelerde kullanılabilir.
Bu durumda işlenmesi kolay, mukavemeti, sertliği ve karbon oranı düşük C45 gibi bir imalat çeliği (~19 Hrc) seçersek
%1 olarak Takım Balansını (vibrasyonu) olduğunu düşünelim.
Karbür Matkap Takım çapımız 10mm ve toplam boy 80mm olsun. Bu boyun 40mm’si Tutucu içinde, diğer 40mm’si de tutucu dışında kalsın. Yani dışarıda kalan 40mm takım boyu ve 70mm Tutucu boyu ile toplam 110mm Spindle dışında kalan boyumuz var ve toplam salgı değerimiz %4 ise;
Salgı ( Balans, mm) = Takım Çapı x Balans Yüzdesi
Salgı ( Balans, mm) = 10mm x 0.04 = 0.4mm
Balans Sonucu Oluşacak Çap (mm) = Takım Çapı + Salgı
10mm + 0.4mm
Balansla (Vibrasyon, Salgı) Oluşmuş Delik Çapı = 10.4mm olacaktır.
10.4mm değeri, ER Pens Başlığı ile ER Pens Kullanımı ve 10mm Karbür veya HSS matkap ile delinen iş parçasında açılan delik çapının maksimum ölçüsüdür. Gerçek değer daha düşük çıkacaktır.
Talaş kaldırma operasyonlarında %99 oranında ölçü, takım çapından büyük çıkar. Bazı özel Takım Tutucu ve Kesici Takım kullanımlarında %5’lere varan küçük ölçüler elde etmek mümkündür. Bu durumda her zaman toleranslar dahilinde elde etmek istediğiniz ölçüden daha küçük bir takım kullanmalı ve Finish operasyonuna değer bırakmalısınız.
Bu değer yukarıda bahsi geçen, pens, takım tutucu ve 10mm karbür matkap ile delinmiş deliğin yaklaşık ölçüsünü hesaplamaya yarayacaktır.
İlgili Yazılar
Torna Uçları Seçim Rehberi
Torna Uçları Uygun Tornalama Ucunu Seçmek Uygun tornalama ucunu
CNC Frezeleme İşlemi İçin Doğu Takım Nasıl Seçilir?
CNC frezeleme işleminde, bitmiş iş parçasının kalitesi çok önemlidir.
DAR TOLERANS İŞLEME REHBERİ
Hassas mühendislikte, dar toleranslı işleme için doğruluk sadece bir
