Bu Yazıyı Dinleyebilirsiniz.

Bazı takım tezgâhları üretimi hızlandırmak için tasarlanan ve temel takım tezgâhlarının özelliklerini içermesine rağmen çok daha karmaşık ve tekrarlayan işlem dizilerini hızlı bir şekilde gerçekleştirmelerine izin veren tasarım değişikliklerine sahiplerdir. Ayrıca, üretim hattı tecrübeli bir işçi ya da operatör tarafından kurulduktan sonra, daha az vasıflı bir çalışan da parçaların doğru ve hızlı bir şekilde üretimini sağlayabilir.

Aşağıda, temel takım tezgâhlarının modifikasyonu sonucu üretilen tezgâhların şu örneklerini bulabilirsiniz:

• Cıvata makinesi dâhil taret tornalar
• Çok istasyonlu makineler
• Çok milli delme tezgâhı
• Üretim freze makineleri.

Taret Tornalar

Yatay taret tornayı motorlu tornadan ayıran iki önemli özellik vardır. Birincisi, motorlu torna tezgâhında bulunan puntanın yerine kullanılan çok taraflı ana tarettir. El çarkı ile dikey eksen etrafında aralıklı olarak döndürülebilen bu tarete farklı tornalama, delme, delik işleme, raybalama ve diş açma takımları bağlanabilir. Tareti makine miline monte edilmiş parçaya karşı uzunlamasına beslemek için bir el çarkı ya da güç beslemesi kullanılabilir.

İkinci ayırt edici özellik ise, çapraz kızak üzerine monte edilmiş kare tarettir. Dikey ekseni etrafında da döndürülebilen bu taret, çeşitli torna takımlarının kullanımına olanak tanır. Bir takım dayanak ya da bloğu, ilaveten monte edilmek istenen parçalar için çapraz kızağın arkasına kenetlenebilir. Bu çapraz sürgü hem elle hem de güçle çalıştırılabilir.

Taret torna tezgâhları aynı zamanda çubuk işleme makineleri veya aynalı torna olarak da sınıflandırılabilir. Elle kullanımda edilen ya da otomatik olabilen çubuk işleme makinelerine eskiden vidalı makine deniyordu. Çubuk işleme makineleri genel olarak küçük dişli parçaları, burçları ve makine miline beslenen çubukları işlemek üzere tasarlanmıştır. Otomatik çubuk işleme makineleri, çubuk malzemesini otomatik olarak değiştirerek sürekli parça üretebilir. Bir aynalı torna ise esasında aynaya manuel olarak bağlanması gereken döküm, dövme parçalar ve kama boşlukları gibi daha büyük parçaların işlenmesi için tasarlanmıştır.

Çok istasyonlu makineler

Günümüze kadar birkaç farklı tipte çok istasyonlu dikey torna geliştirilmiştir. Bu makineler, aynalı tip taret torna tezgâhının dişli silindirik parçaları işlemesi için geliştirilmiş halidir. Makine üzerinde, her birinde ayna ile donatılmış 12 mil bulunur ve takımlar biri hariç tüm millerin hemen üzerinde bir şahmerdana monte edilmiştir. Her ayna monte edilen parçalar, 11 farklı işleme için indekslenir. Bitmiş parçalar 12. istasyonda makineden kaldırılır.

Grup Matkaplar

Grup matkap, ortak tabana monte edilmiş birkaç bağımsız sütun, delici kafa ve millerden oluşan bir makinedir. Farklı sayılarda mil kullanabilir ancak dört ya da altı mil ortaktır. Delme, havşa açma veya kılavuz çekme gibi çeşitli delik işleme süreçlerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Parça, işleme sırasında bir ya da daha fazla operatörün parçayı bir milden diğerine taşıdığı bir işleme süreciyle işlenir.

Üretim Freze Makineleri

Tekrarlı üretim için kullanılan freze makineleri tasarımları nedeniyle genellikle yataklı freze makineleri olarak da sınıflandırılırlar. Kaldırılamaz ve enine hareket ettirilemez şekilde çalışan kayar tabla, doğrudan makinenin masif yatağına monte edilmiştir ve hareketi sadece boyunadır. Mil kafası, dikey olarak ayarlanabilme özelliği ile kesme derinliğini belirlemekte kullanılır. Bazı makineler, yarı vasıflı bir operatörün bile çalıştırabileceği, tablanın her iki ucundaki armatürlere parça yüklemek ve makineyi çalıştırmak için otomatik kontrol sistemlerine sahiptir. Bir parça işlenirken diğeri tezgâhtan alınıp yenisi ile değiştirilebilir.

Özel Amaçlı Takım Tezgâhları

Özel amaçlı tezgâhlar, genellikle temel işleme tezgâhlarının gerçekleştiremeyeceği özel işleme operasyonlarını gerçekleştirmek için tasarlanmıştır. Dişli kesme ve dişli taşlama makineleri, oluk açma makineleri, rodajlama ve parlatma ve delme makineleri bu tür tezgahlara verilebilecek en iyi örneklerdir.

Dişli kesme makineleri

Dişlilerin işlenmesinde üç temel yöntem kullanılır: 1- kalıpla kesme, 2- şablonla kesme ve 3- yeniden üretme. Form kesme yönteminde kullanılan kesici takım, dişli üzerindeki iki bitişik diş arasındaki boşluklarla aynı geometriye sahiptir. Bu yöntem, freze ile dişlilerin dişlerini kesmede kullanılır. Şablon kesme yöntemi, büyük konik dişli kesme makinelerinde kullanılan tek noktalı bir kesiciyi şablona göre yönlendirme işlemidir.

Oluk Açma Makineleri

Genel olarak oluk açma makineleri, hareketi planya ve şekillendirme aletine benzer olduğundan bu sınıfa dâhil edilir. Farklı tasarımlara sahip oluk açma makineleri mevcuttur. Takımlarındaki dişler eşit aralıklara sahiptir ve birbirini takip eden her diş parça yüzeyine daha derin beslenecek şekilde tasarlanmıştır. Bu özelliği sayesinde işlem tek bir harekette tamamlanır. Dâhili oluk açma uygulamalarına en iyi örnekler; dişli veya kasnak göbeklerinde kama oluklarının kesilmesi, kare ya da altıgen deliklerin açılması ve dişli dişlerinin kesilmesi gösterilebilir. Bazı oluk açma makineleri, takımlarını parça içinden ya da üzerinden iter ya da çeker.

Rodajlama ve Parlatma

Her iki işlemde temel taşlama sanatının bir parçasıdır. Rodajlama, aşındırıcı macun ya da bileşiklerin emprenye edilmiş yumuşak bir bez aracılığı ile yüzeye uygulanmasıdır. Yüksek kalitede bir yüzey elde etmek ya da parçanın yakın boyut sınırları içerisinde finisajı için kullanılır. Boyutsal toleransları 0.000005mm olan mastar veya mastar blokları gibi hassas parçalar elle ya da makineyle yapılan rodajlama işlemi ile elde edilir.

Yüzeydeki çizik, makine izi veya 0.0125mm’den küçük metalleri temizlemek için kullanılan düşük hızlı yüzey finisaj işlemine honlama ya da diğer adıyla parlatma denir. Parlatma, parlatma kafasına monte edilmiş aşındırıcı çubuk ya da taşlarla yapılır. Otomotiv silindir duvarlarının işlenmesi gibi tipik parlatma işlemlerinde, bir ya da daha fazla mile sahip parlatma makineleri kullanılır. Parlatma kafası, kontrol edilebilir hafif basınç altında aşındırıcı çubukları hafif salınım hareketiyle ve yüzeye karşı tutarak yavaşça döner.

Delik İşleme Tezgâhı

Delik işleme, delik işleme takımını ve parçayı tutacak ekipmanlara sahip ve takım ya da iş parçasını uygun şekilde döndürme yeteneğine sahip her tür makinede yapılabilen bir işlemdir. Torna tezgâhı, matkap presi veya freze tezgâhına monte edilebilecek sınırların üzerindeki parçaları delmek için farklı tasarımlara sahip özel delik işleme makineleri bulunur. Delik işleme ve torna işlemleri, büyük dikey taret tornalarda veya daha büyük delik işleme frezelerinde gerçekleştirilebilir. Standart delik işleme makineleri, çapı 3.6mt’ye kadar olan parçaları delip tornalama yeteneğine sahiptir.