6- Metaller ve Alaşımlar Sözlüğü

6- Metaller ve Alaşımlar Sözlüğü

Yaşlanma: Sıcak işlem veya ısıl işlemden (demirli alaşımlarda su verme yaşlandırması, demir ve demir dışı alaşımlarda doğal veya yapay yaşlandırma) sonra ortam veya orta derecede yüksek sıcaklıklarda veya soğuk işlemden sonra (gerilme yaşlanması) metal ve alaşımların özelliklerinde meydana gelen belirli bir değişiklik. Özelliklerdeki değişiklik her zaman olmasa da sıklıkla bir faz değişikliğinden (çökelme) kaynaklanır, ancak hiçbir zaman metal veya alaşımın kimyasal bileşiminde bir değişiklik içermez.

AI2 03r alüminyum oksit: Taşlama aletleri için aşındırıcı malzeme, AI2 03r ayrıca seramiklerin temelidir ve takımları kaplamak için kullanılır.

Alaşım: Metalik özelliklere sahip ve en az biri metal olan iki veya daha fazla kimyasal elementten oluşan bir madde.

Alaşım elementi: Metalin özelliklerini değiştirmek için metale eklenen element.

Alfa demir: Saf demirin vücut merkezli kübik formu, 910 santigrat derece’nin altında stabildir.

Alüminyum kaplama: Sıcak daldırma, sıcak püskürtme veya difüzyon yoluyla bir metal üzerinde alüminyum veya alüminyum alaşımlı kaplamanın oluşturulması.

Amorf: Kristal yapıya sahip olmayan; kristal olmayan.

Atmosferik korozyon: Oksijen, karbon dioksit, su buharı, kükürt ve klor bileşikleri gibi atmosferde bulunan maddelerle temas yoluyla bir malzemenin kademeli olarak bozulması veya değişmesi.

Ostenit:
Karbon çeliği 735 santigrat derecenin üzerinde ısıtıldığında ve çelik içindeki demir-karbür bileşikleri çözüldüğünde oluşan bir malzeme için kullanılan metalurjik bir terim. Karbon çeliğinin bu noktada soğutulması, ostenitin yerini açısal moleküler yapıya ve yüksek sertliğe sahip martensit ile değiştirir.


Beynit:
Perlit aralığının altındaki sıcaklıklarda östenitin dönüşümünden kaynaklanan yarı kararlı bir ferrit ve sementit topluluğu. Beynit dönüşüm aralığının üst kısmında oluşmuşsa görünümü tüylüdür. Alt kısımda oluşmuşsa, asiküler, temperlenmiş martenzite benzer.

Siyah oksit:
Metalin sıcak oksitleyici tuzlara veya tuz çözeltilerine daldırılması yöntemiyle üretilen ve metalin yüzeyini kaplayan siyah katman.

Karbür:
Karbon ve bir veya daha fazla metalik elementten oluşan bileşik. Kesici takımlar için tungsten karbür veya bunların bir kobalt veya nikel matris içindeki bir kombinasyonu sertlik, aşınma direnci ve ısı direnci sağlar. Karbüre eklenen diğer elementler arasında vanadyum, niyobyum, silikon, bor ve hafniyum bulunur.

Karbon çeliği:
Değişken miktarlarda karbonla birleştirilmiş çelik. Herhangi bir alaşım elementi için (genel olarak kabul edilen manganez, silikon ve bakır miktarları dışında) belirli bir minimum miktarı yoktur ve karbon, silikon, manganez, bakır, kükürt ve fosfor dışında herhangi bir elementin yalnızca tesadüfi miktarını içerir.

Dökme alaşım: Erimiş halden alaşım dökümü. Çoğu yüksek hız çeliği bir elektrik ark ocağında eritilir ve külçelere dökülür.

Dökme demir: Ötektik sıcaklıkta karbon içeriğinin, karbonun ostenit içindeki çözünürlüğünü aştığı geniş bir dökme demir alaşımları ailesi için genel bir terimdir. Çoğu dökme demir, en az %2 karbon artı silikon ve kükürt içerir veya diğer alaşım elementlerini de içerebilir. Gri dökme demir, beyaz dökme demir, dövülebilir dökme demir ve sfero dökme demir gibi çeşitli dökme demir formlarını tanımlamak için “dökme” kelimesi genellikle kullanılmayabilir.

Seramik: İstenen forma sinterlenmiş, ince toz haline getirilmiş alüminyum oksitten yapılmıştır. Seramikler karbürlerden daha yüksek hızlarda çalışırlar, ayrıca daha uzun sürede aşınırlar. Daha pürüzsüz yüzeyler sağlarlar ve daha sert malzemeleri işleyebilirler. Bununla birlikte, daha az darbeye dayanıklıdırlar. Genellikle yüksek hızlı tornalama için kullanılır.

Sementit: Fe3C, Demir Karbür olarak da bilinir. Karbon elementi de içeren demir, hızlı soğutulduğunda, karbon kristalleşmek için yeterli zaman bulamaz ve sonuçta sementit alaşımı oluşur. Tercihen oda sıcaklığının üzerinde ve yeniden kristalleşme sıcaklığının altında çalışmayı gerektirir.

Ticari kalite takım çeliği: Düşük dereceli takım çeliği, sertleşebilirlik için kontrol edilmez.

Kompozitler: Uyumlu bir bağlayıcının bir arada tuttuğu, birbiri içinde gömülü olan farklı elementlerden oluşan malzemelerdir.

Sürekli döküm: Bir döküm şeklinin katılaştıkça kalıbın altından sürekli olarak çekildiği, böylece uzunluğunun kalıp boyutları tarafından belirlenmediği bir döküm tekniğidir. Esas olarak kütük, blum, külçe, levha ve boru gibi yarı mamul imalat ürünleri üretmek için kullanılır.

Korozyon: Metaller ve çevreleri arasında meydana gelen kimyasal ve elektrokimyasal reaksiyonlar sonucu, metalin deforme olması ve özelliğini yitirmesi olayıdır.

Korozyon yorgunluğu: Metallerin aşındırıcı bir ortamda ve belirli bir süreç içerisinde maruz kaldığı farklı stresler nedeniyle ortaya çıkan zayıflama durumudur. Genellikle bu durumun sonucu olarak metal kırılır.

Korozyon direnci: Bir alaşımın veya malzemenin pas ve korozyona dayanma yeteneği. Paslanmaz çelik gibi bazı alaşımlarda nikel ve krom tarafından desteklenen özelliklerdir.

Kesici alet malzemeleri: Dökme kobalt bazlı alaşımları, seramikleri, karbonlanmış karbürleri, kübik bor nitrürü, elmasları, yüksek hız çeliklerini ve karbon çeliklerini içerir.

Elmas: Yüksek sıcaklıklarda ve aşırı basınç altında üretilen karbonun kübik kristal formu. En sert doğal maddedir ve karbürün girinti sertliğinin yaklaşık beş katıdır. Aşırı sertliği, onu kırılmaya karşı duyarlı hale getirir.

Döküm: 1. Bir kalıpta yapılan döküm. 2. Erimiş metalin yüksek basınç altında bir metal kalıbın boşluğuna itildiği bir döküm işlemi.

Difüzyon: 1. Bir gaz, sıvı veya katı içinde tutarlı bir maddenin tüm parçaların bileşimini tek tip hale getirme eğiliminde yayılması. 2. Atomların veya moleküllerin bir malzeme içindeki yeni yerlere kendiliğinden hareketi.

Esnek dökme demir: Dökme metale ölçülebilir bir esneklik derecesi kazandıran, nodüller veya küreler halinde serbest grafit oluşumunu indüklemek için magnezyum veya seryum gibi bir element ile erimiş halde işlem görmüş bir dökme demirdir. Sfero dökme demir, küremsi grafitli dökme demir veya yumuşak demir olarak da bilinir.

Süneklik: Bir malzemenin yırtılmadan bükülme, şekil alma veya gerilme yeteneği. Bir çekme testinde veya başka yollarla alanın uzaması veya azalmasıyla ölçülür.

Elastik limit: Bir malzemenin deforme olmadan dayanabileceği maksimum gerilim.

Esneklik: Bir malzemenin gerilim altında deforme olma ve gerilimin serbest bırakılmasından sonra orijinal şeklini ve boyutlarını geri kazanma özelliği.

Uzama: Çekme testinde, mastar uzunluğu içinde numunenin kırılmasından sonra ölçülen mastar uzunluğundaki artış, genellikle orijinal mastar uzunluğunun yüzdesi olarak ifade edilir.

Kırılganlaşma: Fiziksel veya kimyasal bir değişiklik nedeniyle bir metalin normal esnekliğinde azalma olması durumu. Örnekler arasında soğuk kırılganlık, hidrojen kırılganlığı ve temper kırılganlığı sayılabilir.

Dayanım sınırı: Sonsuz sayıda gerilim döngüsü altında bir malzemenin dayanabileceği muhtemel maksimum gerilim.

Ekstrüzyon: Metalin bir kalıp veya delikten plastik olarak akmaya zorlanmasıyla bir külçe veya kütüğün eşit kesitli uzunluklara dönüştürülmesi.

Yorulma: Malzemenin çekme mukavemetinden daha düşük bir maksimum değere sahip tekrarlanan veya dalgalanan gerilmeler altında kırılmasına neden olan fenomen. Yorulma kırıkları, dalgalı stresin etkisi altında büyüyen küçük çatlaklar olarak başlayarak ilerlerler.

Yorulma ömrü: Belirtilen bir test koşulu altında başarısızlıktan önce sürdürülebilen stres çevrimlerinin sayısı.

Yorulma direnci: Bir aletin veya bileşenin çatlama olmadan tekrar tekrar esnetilebilmesi; şerit testere desteği için önemlidir.

Yorulma mukavemeti: Aksi belirtilmedikçe stresin her döngüde tamamen tersine çevrilerek uygulandığı, kırılma ve deformasyon gibi sonuçlar oluşmadan sürdürülebilen maksimum gerilim.

Ferrit: Gövde merkezli kübik demirde bir veya daha fazla elementin katı çözeltisi. Aksi belirtilmedikçe (örneğin, krom ferrit olarak), çözünen maddenin genellikle karbon olduğu varsayılır. Bazı denge diyagramlarında, bir östenit alanıyla ayrılmış iki ferrit bölgesi vardır. Alt alan alfa ferrit, üst ise delta ferrit olarak tanımlanır. Tanımlama yoksa, alfa ferrit varsayılır.

Kırılma gerilmesi: 1. Kırılmadaki maksimum asıl kuvvet. Genellikle çentiksiz çekme numunelerini ifade eder. 2. Varsayım olarak, herhangi bir gerinimde daha fazla deformasyon olmaksızın kırılmaya neden olacak gerçek kuvvet.

Serbest işleme çelikleri: İşlenebilirliği artıran kurşun, kükürt veya diğer elementleri içeren karbon ve alaşımlı çelikler.

Parça Kalkması: Yüksek noktalar arasındaki aşırı sürtünmenin, iki eşleşen parçanın birinin veya her ikisinin sürtünme yüzeylerinin de müteakip parçalanması ve daha fazla pürüzlenmesi nedeniyle lokalize kaynakla sonuçlanan bir durum.

Gri dökme demir: İçerdiği karbonun serbest grafit yapraklar halinde bulunduğu, kırıldığı zaman gri görünümlü bir yüzeye sahip dökme demirdir. Gri demir olarak da adlandırılır.

Sert Krom: Krom, dekoratif bir kaplamadan ziyade mühendislik amaçlarıyla (kayan metal yüzeylerin aşınma direncini artırmak gibi) elektrobirikim yöntemiyle sertleştirilir. Genellikle doğrudan ana metale uygulanır ve dekoratif bir dolgudan geleneksel olarak daha kalındır, ancak daha sert olması gerekmez.

Sertleşebilirlik: Bir demir alaşımının, üst kritik sıcaklığın üzerindeki bir sıcaklıkta soğutulduğunda martensit oluşturma yeteneği. Sertleşebilirlik genellikle metalin mikro yapıda belirli bir sertlik (örneğin Rc 50) veya belirli bir martenzit yüzdesi sergilediği, soğutulmuş bir yüzeyin altındaki mesafe olarak ölçülür.

Sertlik: Metalin genellikle girinti ile plastik deformasyona direnci. Bununla birlikte, terim ayrıca sertlik, temper, çizilme, aşınma veya kesilmeye karşı direnç anlamına da gelebilir. Girinti sertliği Brinell, Rockwell ve Vickers gibi çeşitli sertlik testleri ile ölçülebilir.

Sıcak işleme: Bir metalin, yeniden kristalleşme sıcaklığının aşılacağı ve deformasyonla aynı anda yeniden kristalleşmenin gerçekleşeceği, böylece herhangi bir gerinim sertleşmesinin önleneceği bir sıcaklık ve gerinim hızında plastikleştirme işlemidir.

HSS, yüksek hız çeliği: Tungsten ve molibden ile alaşımlı takım çeliği. Bir HSS takımının kesme kenarları karbon çeliğini yumuşatan sıcaklıklarda yumuşamadığı için karbon çelik takımlardan daha yüksek hızlarda ve beslemelerde kesmeye izin verir.

İndüksiyonla sertleştirme: Uygun bir metal parçanın, yalnızca yüzey tabakasının elektromanyetik indüksiyonla üst kritik sıcaklığın üzerine ısıtıldığı ve hemen söndürüldüğü bir yüzey sertleştirme işlemi.

İnhibitör: Ortamda bulunduğunda, ortamın bileşenleri ile önemli bir reaksiyona girmeden korozyonu önleyen veya azaltan kimyasal madde veya maddeler kombinasyonu.

Hassas döküm: 1. Üretilecek ürünün negatifi olarak üretilmiş ve ateşe dayanıklı malzeme ile kaplanmış kalıbın içerisine eriyik metal dönülmesi işlemidir. Daha sonra mum, plastik veya donmuş cıva deseni, ısı kullanılarak çıkarılır. 2. Hassas döküm işlemi ile yapılan parça.

Öldürülmüş çelik: Oksijen içeriğini azaltmak için silikon veya alüminyum gibi güçlü bir oksijen giderici ajanla işlemden geçirilmiş çelik, böylece katılaşma sırasında karbon ve oksijen arasında reaksiyon oluşmaz.

Knoop sertliği: Çok ince malzemeler ve kaplamalı yüzeyler için kullanılan sertlik derecesi.

İşlenebilirlik, işlenebilirlik derecesi: İşlenecek iş parçası için bir takımın kabul edilebilirliğini belirler. İş parçasının sertliğini, kimyasal bileşimini ve niteliklerini, mikro yapısını, sertleşme eğilimini, elastikiyetini ve soğuk işlenme eğilimini gösterir. Genel olarak, bir malzeme ne kadar sert olursa, işlenebilirlik derecesi de o kadar yüksek olur. Bir malzemenin işlenebilirliği aynı zamanda makinenin tipi ve yaşı, gücü, malzemenin esnemezlik özellikleri ve kullanılan kesici takıma göre değişkenlik gösterir.

Dövülebilir dökme demir: Sementitin bir kısmını veya tamamını ortadan kaldırmak için dekarbürizasyon veya grafitleştirme veya her ikisinin yer aldığı beyaz dökme demirin uzun süreli tavlanmasıyla yapılan bir dökme demirdir. Grafit, temper karbon formundadır.

Martenzit: Ana ve ürün fazlarının belirli bir kristalografik ilişkiye sahip olduğu, difüzyonsuz faz dönüşümü ile oluşturulan mikro yapılar için genel bir terim. Martenzit hem demirli hem de demirsiz alaşımlarda mikro yapıda sivri bir desenle karakterize edilir. Çözünen atomların martenzitik kafeste (demirdeki karbon gibi) ara yer konumlarını işgal ettiği alaşımlarda, yapı sert ve oldukça gergindir, fakat çözünen atomların ikame pozisyonlarını işgal ettiği yerlerde (demirdeki nikel gibi), martenzit yumuşak ve esnektir. Soğutmada martenzite dönüşen yüksek sıcaklık fazının miktarı, büyük ölçüde, elde edilen en düşük sıcaklığa bağlıdır, oldukça farklı bir başlangıç ​​sıcaklığı ve dönüşümün esasen tamamlandığı bir sıcaklık vardır.

Mekanik özellikler: Kuvvet uygulandığında elastik ve elastik olmayan davranışını ortaya çıkaran, böylece mekanik uygulamalar için uygunluğunu gösteren bir malzemenin özellikleri. Örneğin, plastikleşme modülü, gerilme mukavemeti, uzama, sertlik ve yorulma sınırı. Fiziksel özelliklerle karşılaştırın.

Mikrosertlik: Çok hafif yük altında bir malzemenin sertliğini Vickers veya Knoop girintisi gibi bir girintiyi malzemenin yüzeyine zorlayarak belirleme işlemi. Genellikle girintiler o kadar küçüktür ki, bir mikroskopla ölçülmeleri gerekir. Bir yapı içindeki farklı mikro bileşenlerin sertliğini belirleyebilme veya sertleştirmede karşılaşılanlar gibi dik sertlik gradyanlarını ölçebilme.

Mikroyapı: Parlatılmış bir numunenin kazınmış yüzeyinin mikroskobik incelemesiyle ortaya çıkan bir metalin yapısı.

Yumuşak çelik: Maksimum %0,25 oranda karbon içeren karbon çeliği.

Oksidasyon: 1. Elektron kaybından kaynaklanan değerlik artışının olduğu bir reaksiyon. Azaltma ile kontrast. 2. Aşınmış metalin oksit oluşturduğu bir korozyon reaksiyonu, genellikle hava gibi elemental oksijen içeren bir gazla reaksiyona uygulanır.

Dövme: Bir metalin çekiç darbeleri veya pres ile mekanik olarak işlenmesi.

Perlit: Bazı karbon çeliklerinde farklı katmanlar veya bantlar oluşturan ferrit ve sementit karışımıdır. Östenit’in hava ile soğutulması ile üretilir.

Fiziksel özellikler: Bir metal veya alaşımın, yapıya nispeten duyarsız olan ve kuvvet uygulanmadan ölçülebilen özellikleri. Örneğin yoğunluk, elektriksel iletkenlik, termal genleşme katsayısı, manyetik geçirgenlik ve kafes parametresi. Kimyasal reaktivite içermez. Mekanik özelliklerle karşılaştırın.

Çukurlaşma Bir nokta veya küçük bir alanla sınırlı, boşluk şeklini alan metal bir yüzeyin lokal korozyonu.

PM, toz metalürjisi: Katı metaller oluşturmak için metalik parçacıkların çeşitli ısı ve basınç kombinasyonları altında kaynaştırıldığı işlemler.

Rockwell sertliği: Malzeme sertliğini belirlemek için kullanılan çeşitli ölçekler. Rockwell C, A ve D ölçekleri metal sertliğini ölçer. Rockwell C veya RC ölçeği ve Brinell sertlik (Bhn) ölçeği en sık kesici takımlar ve işleme ile bağlantılı olarak kullanılır.

Kesme mukavemeti: Enine kesit düzleminde kırılma meydana getirmek için gereken stres, yükleme koşulları, yolları belirli bir minimum miktarda dengelenmiş olmasına rağmen kuvvet ve direnç yönleri paralel ve zıt olacak şekildedir. Makasla ayrılan bir bölümün orijinal enine kesit alanına bölünen maksimum yük.

Sinterleme: Malzemedeki herhangi bir bileşenin erime sıcaklığının altındaki yüksek sıcaklıklarda ısıtıldığında moleküler veya atomik çekim ile bir parçacık kütlesindeki bitişik yüzeylerin bağlanması. Sinterleme, bir toz kütlesinin yoğunluğunu güçlendirir, artırır ve toz metalleri yeniden kristalleştirir.

Çelik: Temel olarak saf demirin karbon ve diğer elementlerle birleşimidir. İki tür çelik vardır: karbon çeliği veya demir ve karbon birleşimi ve karbon çeliği artı manganez, molibden, krom, nikel veya diğer alaşım elementlerinden oluşan alaşımlı çelik. Bir çeliğin kalitesi, nasıl rafine edildiğine ve üretildiğine bağlıdır. Ayrıca Bakınız: alaşım, alaşımlı çelik, alaşım elementi, karbon çelik.

Çelik tanımlama numarası: Çeliği tanımlamak için AISI (Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü) ve SAE (Otomotiv Mühendisleri Derneği) tarafından geliştirilen bir sayı sistemi. Koddaki ilk iki hane, aileyi ve temel alaşım elementlerini gösterir. Son iki hane, yaklaşık karbon içeriğini yüzdenin yüzde biri olarak gösterir. %1.00’in üzerinde karbon içeriğine sahip çelikler için beş basamak kullanılır. L veya S eklenmiş sayılar, daha iyi işlenebilirlik için kurşun veya kükürt içeren alaşımları gösterir. Takım çeliği, karbon takım çeliği, yüksek hız çeliği, kalıp çeliği, paslanmaz çelik, gerinimle sertleştirilebilir veya işlenerek sertleştirilebilir çelik ve nikel bazlı süper alaşımlar dahil olmak üzere farklı kodlar altında bir dizi çelik ve alaşım tanımlanmıştır.

Gerilme: Birim alan başına kuvvet, genellikle bir düzlem içindeki küçük bir alan boyunca hareket eden kuvvet olarak düşünülür. Sırasıyla normal gerilme ve kayma gerilmesi olarak adlandırılan normal ve düzleme paralel bileşenlere ayrılabilir. Gerçek stres, kuvvet ve alanın aynı anda ölçüldüğü stresi ifade eder. Çekme ve basma testlerinde uygulanan geleneksel gerilim, orijinal alana bölünen kuvvettir. Nominal gerilim, basit esneklik formülleri ile hesaplanan, gerilim yükselticileri ve plastik akışı göz ardı eden gerilimdir. Örneğin bir çentik bükme testinde bükülme momentinin minimum kesit modülüne bölümüdür.

Çekme mukavemeti: Çekme testinde; maksimum yükün orijinal kesit alanına oranı. Nihai güç olarak da adlandırılır. Akma mukavemeti ile karşılaştırın.

Takım Çeliği: Takım yapmak için yaygın olarak kullanılan karbon ve alaşımlı çelik sınıflarından herhangi biri. Takım çelikleri, genellikle yüksek tokluk ve yüksek sıcaklıklarda yumuşamaya karşı direnç ile birlikte yüksek sertlik ve aşınma direnci ile karakterize edilir. Bu nitelikler genellikle yüksek karbon ve alaşım içerikleri ile elde edilir.

Aşınma direnci: Takımın kesme sırasında aşınmasına neden olan gerilimlere dayanma yeteneği; alaşım bileşimine, ana malzemeye, termal koşullara, alet ve operasyon tipine ve diğer değişkenlere bağlı bir niteliktir.

Akma noktası: Bir malzemedeki, gerilimde bir artış olmaksızın gerinimdeki bir artışın meydana geldiği, genellikle elde edilebilecek maksimum gerilimden daha az olan ilk gerilim. Sadece belirli metaller bir akma noktası gösterir. Akma sonrası gerilimde bir azalma varsa, üst ve alt akma noktaları arasında bir ayrım yapılabilir.

Akma mukavemeti: Bir malzemenin gerilme ve gerinim orantılılığından belirli bir sapma gösterdiği gerilme. Birçok metal için yüzde 0,2’lik bir ofset kullanılır. Çekme mukavemeti ile karşılaştırın.

Bu bilgiler genel bilgiler olup ticari ve üretim süreçlerinizde mühendisleriniz ile birlikte taleplerinize en uygun seçimi yapmanızı öneririz.


Paylaşmak ister misiniz?

İlgili Yazılar