Torna aynaları, bir iş parçasını radyal simetri kullanarak tutan özel bir tutucudur. Frezeleme, delme veya torna tezgahında dönen iş parçasını tutmak için kullanılmaktadır. Bazı tornalarda aynalar ayrı ayrı hareket edebilen çenelere sahiptir. Ek olarak daire veya asimetrik şekilli nesneleri tutabilmektedir. Daha karmaşık aynalar ise özel şekilli çenelere, fazla çene sayısına, hızlı bırakma mekanizmasına veya diğer belirgin özelliklere sahip olmaktadır.

Torna Aynaları Nasıl Çalışır?

Farklı türdeki tutucu aynalar farklı sayıda çeneye sahip olmaktadır. Ancak kaç çene olursa olsun, bütün aynalar benzer prensiplerle çalışır. İlk olarak, çenenin gövdesi çenelerin bir araya gelmesini veya ayrılmasını sağlamak için pozisyonlarını belirlemek ve hareketlerini yönlendirmek amacıyla kullanılmaktadır. Torna aynaları çeşitli sıkma ayaklarına sahiptir. Genellikle en yaygın olarak 3 veya 4 ayaklı torna aynalarıyla karşılaşılmaktadır. Sıkma ayakları, torna merkezine eşit aralıklarla yerleştirilmiştir. Silindirik bir parçayı eş merkezli olarak sıkarak, işleme sırasında sapmalara veya eksantrikliklere (merkezden sapma) engel olur. Aksi takdirde, iş kazalarından takım kırılmalarına ve hatalı işlemlere kadar birçok sorunla karşılaşmanız mümkündür. Anatomik olarak incelediğimizde, sıkma koluyla sıkma vidasını çevirdiğimizde, sıkma dişlisinin ön yüzeyindeki helisel kanal boşluklarına torna aynasındaki sıkma ayakları oturur. Sıkma kolunu çevirerek, önce sıkma vidası, ardından sıkma dişlisi ve sıkma pabuçları, iş parçasının merkeze doğru veya merkezden dışarı doğru doğrusal bir hareket yaparak sabitlenmesini sağlar.

Torna Aynaları Nasıl Çalışır?

Ayna Çeşitleri

Yazımızın bu kısmında, en yaygın kullanılan torna aynası türlerini tanıtacağız: üç çeneli evrensel aynalar, dört çeneli aynalar, pensler, mıknatıslı aynalar ve düz aynalar hakkında gerekli bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.

Üç Çeneli Universal Aynalar

Üç çeneli üniversal bir ayna, yuvarlak ve altıgen gibi düzensiz şekilli iş parçalarını tutmak için kullanılmaktadır. İş parçasını hızlı bir şekilde ve yüzde bir milimetre veya binde bir inç hassasiyetinde sıkar. Bu, aynalar anahtarıyla ayarlandığında üç çenenin aynı anda hareket etmesi sayesinde gerçekleşir. Eşzamanlı hareket, çenelerin tamamının sığdığı bir kama plakasıyla sağlanır. Üç çeneli aynalar farklı farklı boyutlarda tasarlanmıştır. Genellikle iç ve dış sıkma için iki takım çene ile birlikte gelirler.

3 Ayaklı Torna Aynası Nedir?

Dört Çeneli Aynalar

Bu tip aynalar genellikle dört çeneye sahiptir ve her biri çene anahtarıyla ayarlanmaktadır. Yuvarlak, altıgen, kare ve düzensiz şekilli nesneleri tutmak için sıkça kullanılırlar. Çeneler, iş parçasını iç çapından tutmak için ters çevrilir. Çenelerin bağımsız olması, nesnelerin merkezlemesini son derece kontrol edilebilir hale getirmektedir. Ancak kullanım kolaylığı ve hız açısından bazı tavizler söz konusu olabilmektedir. Dört çeneli aynalar torna tezgahlarında ve endeksleme başlıklarında bulunmaktadır. Ayrıca neredeyse hiçbir zaman takım tutma işlemi için kullanılmaz. Öz-merkezlenen çeneler bazen dört çeneli mekanizmayı da içerir. Ancak, genellikle altıgen veya oval nesneleri tutmada yetersiz kalabilirler.

Torna Aynaları Nerelerde Kullanılır?

Pensler

Bu tip tutucular en hassas tiptir ve yüksek hassasiyet gerektiren işlemler ve küçük takımlar için kullanılmaktadır. Ayna içine yerleştirilen pensler; yuvarlak, kare veya altıgen nesneleri tutmak için kullanılmaktadır. Pensler, başlık milinin konik kısmına yerleştirilmektedir. Başlık milinin diğer ucuna iç yivli bir boş çekme çubuğu takılmaktadır. El tekerleği ve çekme çubuğu döndürüldüğünde, pensler konik adaptöre doğru çekilmektedir. Bu sayede iş nesneleri üzerinde sıkılarak kullanılmaktadır.

Pens Aynaları Nelerdir?

Mıknatıslı Aynalar

Manyetik çeneler, standart bir çene tarafından tutulması mümkün olmayan veya zarar görebilecek kadar ince olan çelik veya demir parçalarını tutmak için kullanılmaktadır. Bunlar, başlık miline monte edilen bir adaptöre yerleştirilmektedir. İş parçaları, çene anahtarını yaklaşık çeyrek tur çevirerek hafifçe tutulur ve hizalamak için kullanılmaktadır.

Düz Aynalar

Düz aynalar, çeneler arasında tutulamayacak kadar büyük veya düzensiz şekilli iş parçalarını tutmak için kullanılmaktadır. Bu ayna türü, iş parçasını cıvatalarla sabitlemek için birkaç yuvaya sahip olarak tasarlanmaktadır. Böylece iş parçasının ekseni torna merkezleriyle hizalanmaktadır. İş parçası merkezden uzakta monte edildiğinde, torna çalışırken dengesizliği ve oluşan titreşimleri önlemek için aynaya karşı dengeleme sağlanmalıdır.