En Yaygın Freze Makinesi İşlemleri Nelerdir?

Günümüzde  her metal işleme atölyesi ya da üretim tesisinde bir freze makinesi ile karşılaşmak mümkündür. Bu makinelerle çalışan operatörler, ilgili parçayı üretmek için farklı kesme işlemi gerçekleştirir. Frezeleme işleminin bu denli popüler olmasının başlıca nedenlerinden biri,  kesim başına daha fazla malzeme kaldırabilme yetenekleridir.

Bu makalemizde” En Yaygın Freze Makinesi İşlemleri” konusuna değineceğiz.

1.Yüzey Frezeleme

En basit işlemlerden biri olan yüzey frezeleme işleminde parça boyutları, alın frezesinin boyutu ve tipini belirleyen başlıca faktördür. Kesici dişler dışarıdadır. Ayrıca işin çoğu gerçekleşirken, yüzdeki kesici kenar, parçanın ya da kesicinin hareketinden kalan küçük bir malzeme parçasını işler. Bu da daha iyi bir yüzey kalitesi elde etmenizi sağlar.

Yüzey alma işlemi yalnızca düz ve freze bıçağının eksenine dik yüzeylerde kullanılmaktadır. Tabla, üzerine bağlı olan parçayı kesici boyunca beslerken, kesici takım saat yönünün tarsine dönerek malzemeyi çıkarır.

Yüzey frezeleme için kullanılan kesici, bir saplama mile monte edilmiş olarak dikey ya da yatay freze makinelerine kurulur.

Yüzey Frezeleme Nedir?

2.Düz Frezeleme

Düz frezeleme, düz bir freze takımının dönme eksenine paralel basit, düz, yatay bir yüzey üretmesini sağlar. Diğer isimleri ile levha ya da yüzey frezeleme olarak da anılan işlem, düz bir kesici takımın mil üzerine monte edildiği yatay freze makinelerinde yapılmaktadır.

Operatör, kesme derinliğini ayarlamak için dikey besleme vidası aracılığı ile tabla yüksekliğini değiştirebilir. Doğru ilerleme ve hız belirlendikten sonra tabla, x ekseni boyunca dönen kesiciye doğru hareket ettirilerek malzeme çıkarma işlemi gerçekleştirilmektedir.

3.Yan Frezeleme

Bir parçada düz ve dikey bir yüzey oluşturmak istediğinizde, yan frezeleme yapmanız gereken işlemdir. Yan freze takımları yatay bir mile sabitlenir ve tabla kaldırılarak freze yuvaları ya da dikey duvarlı herhangi bir işlem için kesme derinliği belirlenir.

Yan freze takımlarının boyut, tip ve çapı işlemden işleme değişiklik gösterir. İdeal olanı mümkün olan en küçük çaplı takımı tercih etmenizdir. Ayrıca, kesici esnekliğini korumak için mil desteğiyle parça ya da mengene arasında minimum boşluk bırakmalısınız.

Yan Frezeleme Nedir

4.Çifte Frezeleme

Kesimde iki ya da daha fazla paralel dikey yüzey işlemek istediğinizde bu işlemi yapmanız gerekir. Bu işlemi, yatay freze makinelerinde aynı tutucuya bağlayacağınız iki yan freze takımı ile gerçekleştirebilirsiniz. Kesici takımlar, paralel kenarlarla aynı boyutta olan bir mesafe bileziği aracılığı ile ayrı durur. Böylece düz, dikey bir yüzey üretmek için parça üzerine beslenmektedir.

Çifte frezeleme işlemini, parçanın uç kısmındaki yivler, kareler veya altıgenleri kesmek için kullanabilirsiniz.

5.Grup Frezeleme

Birkaç yüzeyi aynı anda işlemek için takım tutucu üzerinde birbirine sabitlenen iki ya da daha fazla kesici takım kullanılan bir işlemdir. Genellikle farklı çap, şekil ve genişliğe sahip kesici takımlar, boşluk bileziği olan bir mil üzerine monte edilmektedir. Kesici takım tercihleri, parça gereksinimlerine göre değişir.

Grup frezeleme, işleme süresini oldukça kısaltarak tasarruf sağlamanın yanı sıra genellikle tekrar eden işlerde kullanılmaktadır. Kesicinin kesme hızı, kullanılan en büyük çapa sahip kesici takıma göre hesaplanır.

6.Açılı Frezeleme

Açılı frezeleme işlemi, yatar bir mil üzerine monte edilmiş özel şekilli takımlar ile, gerekli açıda taşlanmış parmak frezeler kullanılarak ya da makine kafasına uygun açıda eğilmesi ile gerçekleştirilir. Son yöntemde genellikle düz uçlu bir freze ve dikey diz frezeleri kullanılmaktadır.

V bloklar gibi parçaların üretilmesi için çift açılı olarak taşlanmış takımlar kullanılabilinir.

7.Form Frezeleme

Form frezeleme, eğriler ve düz çizgilerden oluşan konturların tek kesimde işlenmesine izin verir. Şekillendirilmiş takımlar, parçanın konturunun şekline göre taşlanır ve hem dikey hem de yatay makinelerde kullanılabilir. Bazı durumlarda kontur, tek noktalı bir kesici üzerine taşlanmaktadır.

Dışbükey, içbükey ya da başka herhangi bir düzensiz şekil, genellikle bir şablon ölçer kullanılarak incelenir. İşleme sürecinden sonra, elde edilen yüzey yeniden kontrol edilmektedir. Bu işleme türünde ilerleme ve mil hızı, düz frezelemeye göre genellikle %20 ~ %30 daha yavaştır.

8.Parmak Frezeleme

Dikey, yatay ya da açılı düz bir yüzey oluşturan standart dikey freze takımlarıdır. Parmak frezeleri tutmak için standart tutucular ya da pensler kullanabilirsiniz. En yaygın iki türü 2 ve 4 oluklu olanlardır. Çoğu operatör talaş nedeniyle tıkanma eğiliminin az olması, alüminyum için 2 oluklu yüksek hız çeliği takımları ve çelikler için düşük kesme hızlarına sahip 4 oluklu parmak frezeleri tercih eder.

Parmak freze ile çeşitli yuvalar, oluklar ve kama yuvaları kesilir. Birkaç kez yeniden bilenebilir olmaları onları ekonomik bir kesme takımı haline getirmektedir.

Parmak Freze ile Frezeleme İşlemi

9.Geleneksel Frezeleme ve Yatay Frezeleme İşlemleri

Freze işlemlerinden bahsederken, geleneksel ve yatay freze işlemlerinden bahsetmeden edemeyiz. Besleme yönü değiştiğinde bir freze takımının kesme hareketinin nasıl değiştiğini anlamak çok önemlidir.

Yukarı frezeleme olarak da adlandırılmaktadır. Ayrıca geleneksel frezeleme işleminde kesicinin tabla besleme yönünün tersine dönmesi ile gerçekleşir. Bu işlemi, kesicinin tabla ilerleme yönü ile birlikte döndüğü yatay frezeleme ile karşılaştırın. Bir süreçte takım parçaya doğru ilerleme eğilimindeyken, diğeri kesim alanından uzaklaşma eğilimindedir.

10.Testere Frezeleme

Bu işlemde kullanılan ince kesiciler, parçada dar bir yarık açmanın ötesinde parçayı ikiye böler. Gereğinden fazla hızlı yapılan kesimler bıçağa benzeyen takımın kırılmasına neden olur. Bu yüzden ilerleme ve hızları daha düşük tutmalısınız. Parça bir mengeneye ya da kesici doğrudan T yuvalarından birine denk gelecek şekilde çalışma tezgahına bağlanır.

11. Kama Yuvaları, Oluklar ve Yuvaların Frezelenmesi

Kama kanallarını hem dikey hem de yatay frezelerde işleyebilirsiniz. Standart kama kanallarını yatay freze tezgahlarında bir yan freze kullanarak ya da dikey freze tezgahlarında bir parmak freze kullanarak işleyebilirsiniz. Kırlangıç kuyruğu, T ve yarım yuvarlak yuvalar, özel kesicilerle işlenirken, açık yuvalar düz bir freze bıçağı, silindirik freze ya da bir mil üzerine monte edilen yan freze takımı ile işlenebilir.

12. Dişli Kesme

Yatay mil üzerine monte edilmiş bir kalıp kesici ya da uygun şekilde taşlanmış bir parmak freze kullanarak dişli kesme işlemi gerçekleştirir. Kesici şekli, dişlinin diş boşluğuna tam olarak uymalı ve eşit aralıklı dişleri, parçayı bir üniversal bölme aynası üzerinde tutarak işlemeniz gerekir.

13. Diş Frezeleme

Tornalama kadar yaygın olmasa da dişlerin bir omuza dayandığı, kör bir deliğin dibine yakın olduğu ya da kılavuz kısma riskine girilmek istenmediğinde, diş frezelemeyi tercih edebilirsiniz.

İşlem, tek ya da çok kenarlı bir freze takımı ile gerçekleştirilir. Makinede, biri kesici, biri parça ve diğeri de kesicinin uzunlamasına hareketini sağlayan üç tahrik hareketine gereksinim duyarsınız.

Diş Frezeleme Nedir

14. Kam Frezeleme

Kam frezeleme, evrensel bir bölme kafası ve dikey freze kullanarak kamlar üretmek istediğinizde uyguladığınız işlemdir. Freze kafasına bir parmak freze monte edilirken, işlenmemiş parça ayırıcı kafa miline monte edilmelidir.

Kam frezeleme için ayarlanırken kam mili ekseni ve parmak freze mili her zaman paralel kalmalıdır. Bölme kafası parmak frezeye doğru beslenir. Ayrıca kam kendi etrafında dönecek şekilde tabla besleme vidasına bağlıdır. Kam eksenini farklı yükselişler için çalışma tezgahının yüzeyine 0 ~ 90° arası ayarlayabilirsiniz.

15. CNC Freze

Bu listedeki pek çok işlemi daha düşük maliyetle gerçekleştirebileceğiniz bir yoldur. Döner tablalar ve bölme kafaları gibi ek ekipman gereksinimine sahip işlemlere artık ihtiyaç duyulmadığından, CNC frezeler üreticiler için değerli bir konuma gelmiştir.

Çok yönlülüğü ile ön plana çıkan CNC makineleri, üretkenliği artırırken insan hatasını neredeyse ortadan kaldırdı. Bununla beraber para tasarrufu sağlar. Ayrıca uygulama alanını kapalı hale getirerek operatörlerin uçan talaşlar ve sıçrayan soğutma sıvısı gibi risklerden korur. Bu tezgahlar ile yalnızca karmaşık freze işlemleri yapılmamaktadır. Ek olarak parçayı çıkarmadan ve delme, delik işleme, raybalama işlemlerini gerçekleştirmektedir.

Ayrıca, bu makinelerde mümkün olan her işlem için kesici takım bulmak mümkündür. Farklı freze tipleri, çok yönlülükleri nedeniyle bu tezgahlarda da kullanılır.

Tipik bir iş parçası üzerinde gerçekleştirilen ilk 15 makine işlemini açıkladığımıza göre bazı standart freze makinelerine ve en sık kullanılan freze bıçaklarına göz atalım.

Freze Tezgahları

Farklı Tipte Freze Tezgâhları

Farklı alt türlere sahip olsa da en yaygın freze makineleri kolon ve diz tipi makinelerdir. Tabla döküm diz üzerine, diz ise ana kolonun dikey kızaklarına monte edilmiştir. Tabla, parça boyutuna bağlı olarak yukarı ve aşağı yönlü hareket edebilir.

Bu kategoride yer alan makineler şunlardır:

• Dikey freze tezgâhı (Manuel ve CNC freze tezgâhları)
• Yatay freze makinesi
• Üniversal freze makineleri
• Masaüstü freze makineleri (el freze makineleri)

Tablanın sabit bir yatağın yollarına monte edildiği ağır ve sert makineler de farklı bir kategori oluşturur. Tablanın hareketi, kafa tarafından sağlanan X, Y ve Z eksenleri ile sınırlıdır. Bu sabit yataklı makineler ayrıca, mil kafalarının sayısına göre tek, çift ve üç yönlü olarak kategorize edilir.

Freze Takımı Çeşitleri

Freze takımları olmadan hiçbir freze işlemi gerçekleştirilemez. Bu nedenle, bu takımlar freze işlemlerinde kilit öneme sahiptir ve farklı tezgahlarda işleme süreçleri için kullanılırlar. Takımlar çok sayıda farklı boyut ve şekilde üretilirler. En yaygın olanları ise şunlardır:

• Yüzey freze takımlarında,kesme kafasının yanlarında değiştirilebilir karbür kesici uçlar bulunur. Düz yüzeyleri frezelemek için idealdirler.
• Levha frezeleri, manuel bir yatay freze tezgâhı miline yerleştirilerek geniş yüzeyleri işlemek ve kesme derinliğini artırmak için kullanılırlar.

• Parmak frezeler hem uçlarında hem de çevrelerinde kesici kenarlara sahiptir. Parmak frezeler, yuva kesme ve profil frezeleme işlemleri gibi küçük uygulamalarda iyi performans verir.
• Bilyeli frezeler, üç boyutlu frezeleme işlemleri için ideal takımlardır.
• Woodruff frezeler, dış çaplarına dik dişleri vardır. Kama yuvalarını şaftlara ve diğer parçalara işlemek için kullanılan takımlardır.
• Diş frezeleri, dişli delikler oluşturmak için kullanılan takımlardır. Ancak, kılavuz kullanımı sürecin daha hızlı ilerlemesini sağlar.
• Konik frezeler, parmak frezelerle benzer şekilde kullanılabilmelerinin yanı sıra mil üzerine monte edilerek yatay freze tezgahlarında da kullanılabilirler.
• Şekillendirilmiş frezeler, iç bükey, dış bükey, köşe yuvarlama ve dişli kesme gibi düzensiz profilleri oluşturmak için kesici kenarlarında düzensiz şekillere sahiptir.
• Kırlangıç kuyruğu frezeler, parça üzerinde trapez biçimli yuvaların işlenmesi için üretilmiş özel kesici takımlardır. Bu takımları açıları kesmek, alttan kesmek ve çapakları almak için kullanmanız mümkündür.
• Helisel frezelerin dişleri üzerinde kaba hatve ve helis açıları bulunur. Profil işleme işlerinde oldukça yararlı takımlardır.
• Kenar frezeleri, çevrelerinde ve yanlarında dişlere sahiptir. Genellikle yatay freze makinelerinde mil üzerine monte edilerek kullanılırlar. Ayrıca parmak frezeler de dikey freze makinelerinde benzer işleve sahiptir.
• Testere ağızlı frezeler, parça üzerinde dar yuva ve oluklar oluşturmak ya da dilimleme aleti olarak kullanılmaya uygun takımlardır.

Freze Makinesi ile Pres Tipi Matkap Arasındaki Fark Nedir?

Yakın geçmişe kadar, freze makinesini pres tipi matkaplardan ayırmak için işlemler belirleyiciydi. Freze makineleri yukarıda bahsettiğimiz on beş işlemden bir ya da birkaçını gerçekleştirir. Pres tipi matkaplar delikleri delme, genişletme, raybalama ve diş açma işlemlerini gerçekleştirir.

Bununla birlikte, dikey diz frezeleri üretilmeye başlandığında, bir delme makinesinin üstlendiği görevleri yapar hale gelmiştir. Bunun yanı sıra freze operasyonlarını da gerçekleştirmeye başladılar. Ve teknoloji gelişip, sürece CNC dahil olduğunda yetenekler neredeyse sınırsız bir seviyeye geldi.