Takım Sapması ve Çözümleri

Takım sapması belirli bir seviyeyi aştığında, takım ve işlenen parça üzerinde geri döndürülemez sorunlara neden olabileceği bilinmektedir. Bu yüzdeen her operatörün takım sapması konusunda dikkatli olması gerekir. Sapma, bir nesnenin belirli bir yük altında eğrilme ya da kırılmaya neden olan yer değişimini tanımlarken kullanılan terimdir.

Örneğin; Üzerinde ağırlık olmayan bir dalış tahtasına bakıldığında, tahta düz olarak görünür. Fakat üzerine bir dalgıç çıkarak dalmak üzere uca doğru ilerlediğinde, tahtanın giderek eğrildiği görülür. Takım sapması da benzer şekilde düşünülmelidir.

Sapmanın Neden Olduğu Başlıca Sorunlar:

• Kısa takım ömrü ya da takım kırılması,
• Vasat altı yüzey kalitesi
• Parçada boyutsal hatalar

Takım Sapması Çözümleri

Çıkıntıyı Azaltmak

Bir takımın, takım tutucudan dışarı taştığı mesafe çıkıntı olarak ifade edilir. Basitçe ele almak gerekirse, çıkıntının artması ile takım sapması da doğru orantılı olarak artar. Takımın, takım tutucudan sarktığı mesafe arttıkça, takım tutucunun temas mesafesi orana göre düşük olacaktır. Ayrıca sap uzunluğuna da bağlı olarak takımın kırılması ile sonuçlanacak harmonikler oluşmasına neden olur. Optimum çalışma koşullarının sağlanması için, takımın aynaya mümkün olduğunca girmesi sağlanarak çıkıntı en aza indirilmelidir.

Uzun Oluk ve Uzun Erişim

Sapmayı en aza indirmek için uzun oluklu ve uzun erişimli takımlar arasındaki farkları bilmek de önem arz eder. İkisi arasında belirgin bir rijitlik farkı vardır ve bunun başlıca nedeni takım gövde çapıdır. Gövdeyi oluşturan malzeme ne kadar fazlaysa, takım sertliği de o derece artar. Ayrıca oluk uzunlukları kısa olan bir takım hem daha rijit hem de daha uzun ömürlüdür. Her takımın kendine has avantaj ve kullanım alanları olsa da uygulama özelinde doğru tercihin yapılması önemlidir.

Takım ömrünü mümkün olan en üst seviyeye çıkarmanın yollarından biri, en büyük çapa sahip takım üzerinde en küçük erişim ve kesim uzunluğunun tercih edilerek rijitliğin artırılmasıdır.

Uzun Erişimli Takımlar Ne Zaman Tercih Edilmelidir?

Standart bir gövdeye sahip herhangi bir takımın ulaşamadığı ancak takım çapının kesici olmayan bir uzantısının sığabileceği boşluklardan malzeme kaldırmak için kullanılan takımlara uzun erişimli takımlar denir. Kesme kenarının arkasında bulunan bölüm, sürtünmeye bağlı eğilme gibi sorunları önlemek için kesici uç çapından biraz daha düşük çapa sahiptir. Erişimli takımlar, sundukları çok yönlülük ve uzun takım ömrü nedeniyle atölyelerin tezgahlarında yer verilebilecek en iyi takımlardandır.

Uzun Oluklu Takımlar Ne Zaman Tercih Edilmelidir?

Uzun oluklu takımlar, uzun kesme uzunluklarına sahip takımlardır. Genellikle işlenen parça yanında eksiz bir duvar oluşturmak gibi uygulama alanları mevcuttur. Gövde çapı, kesme uzunluğu boyunca sabittir ve bu durum parça içerisinde daha fazla sapma olasılığı anlamına gelir. Kesme kenarının küçük bir kısmı yüksek ilerleme hızıyla kavrandığında, konik kenara yol açma olasılığı yüksektir. Derin yuvaların işlenmesinde oldukça etkili takımlardır. HEM kullanılırken, uzun erişimli takımlara göre yüksek talaş tahliye özelliği nedeniyle de oldukça faydalı takımlardır.

Sapma ve Takım Gövde Mukavemeti

Takım çapı, sapma hesabında önemli bir faktör olarak düşünülmelidir. Operatörler, maça çapı gerekli boyut olarak baz alındığında, uzun oluklu takımların kesici çapını hesaplamada kullanırlar. Bunun başlıca sebebi, bir takımın yivli kısmının oluk vadilerinin boş olmasıdır. Erişimli bir takımda, çekirdek çapı erişim bölümüne kadar olan kısmı kullanılarak hesaplama yapılmaktadır. Bu noktada boyun çapı da hesaba katılacaktır. Bu değerler değiştirilirken, sapmanın erişimli takım için fark edilmeyecek bir noktaya kadar azaltılması sağlanabilir. Fakat uzun oluklu bir takım tercih edildiğinde kritik boyutları etkileyebilecek sonuçlara sebeptir.

Özet

Takım sapması uygun şekilde dikkate alınmadığında, takımın zarar görmesi, parçanın hurdaya çıkması gibi sonuçlar çıkar. Sapmayı minimize etmek için takım tutucudan takım ucuna kadar olan mesafenin mümkün olduğunca düşük tutulması önemle tavsiye edilir.