CNC İşlemede Bilinmesi Gereken Terimler Nelerdir?

Üretim alanına yeni adım atan operatörler, kariyerlerinde “üstesinden gelinmesi gereken uzun bir yol” ile karşılaşırlar. İlk etapta öğrenilecek çok şey olduğundan, en istekli yeni gelen adaylar için bile bunaltıcı olmaktadır. Hangi CNC makinesini öğrenmeye çalışırsanız çalışın, işleme operasyonlarının ve yazılım bilgisinin zorlukları sizi korkutabilir.

Mükemmel bir başlangıç adımı olarak, üretim ortamında sıkça duyulan ve kullanılan terimlerle tanışmak ve onları öğrenmek faydalı olacaktır. Bu terimleri adlandırmak ve tanımlamak, yeni bir beceri öğrenme sürecinde yaşanan hayal kırıklığını hafifletmeye yardımcı olmaktadır.

Freze Tezgahları Nedir?

Bu düşünceden yola çıkarak, başarılı bir operatör olma yolunda bu standart CNC terimleriyle karşılaşacağınız kesindir. Listemiz eksiksiz değil, ancak bir temel oluşturmak için güzel bir başlangıç noktasıdır.

Hemen hemen her atölyede duyacağınız bir terimle başlayalım:

CNC Freze Tezgahları

Bir CNC freze makinesi, cepler, delikler ve düz bölgeleri işlemek için döner silindirik kesici kullanmaktadır. Ayrıca çoklu eksenler boyunca hareket eder ve bir parça, bileşen veya ürün üretir. CNC freze makineleri genellikle piyasada yatay ve dikey mili olan şekilde bulunmaktadır.

Freze Takımı

Bir freze takımının amacı, bir iş parçasından malzeme çıkarmaktır. En yaygın kullanılan kesici takım parmak frezedir ve genellikle karbür veya yüksek hız çeliğinden yapılmıştır. Uç kısmı düz olabilir, yuvarlak burunlu veya köşe radüslü çeşitleri de bulunmaktadır.

CNC Router

Bir CNC router, bir freze makinesine benzer ancak daha portatiftir. Kesici takımları parmak freze kadar uzun değildir. CNC router genellikle vinç tarzında bir yapıya sahiptir. Mil X ekseni boyunca sola ve sağa, Y ekseni boyunca ileri geri hareket eder. Genellikle ahşap ve alüminyum gibi daha yumuşak malzemeleri kesmeye uygun niteliktedir.  Z ekseni boyunca (yukarı aşağı) sınırlı bir harekete sahiptirler. Dolayısıyla bu da derin delikler ve yuvalar kesemeyecekleri anlamına gelir.

CNC Torna Tezgahı

CNC tornalar, iş parçasının ana mil tarafından sıkıştırılarak döndürüldüğü makine araçlarıdır. Aynı zamanda malzemeyi keserek çıkaran kesici takım da sabit durur ve çeşitli eksenlerde hareket eder. Parçanın döner hareketi “torna işlemi” olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca torna, dış çapları ile iç çapları işleyerek silindirik parçalar oluşturmaktadır.

Tezgah Takımları

Tezgah takımları, öncelikle kesme, delme, taşlama, tornalama vb. yöntemlerle metal veya diğer malzemeleri işlemek için kullanılan ekipmanı tanımlamak üzere kullanılan bir isimdir. Tüm makina takımları işçilere ürünler yapmalarında yardımcı olur, ancak fabrikada bulunan tüm takımlar tezgah takımı değildir.

İş Parçası

Üretim endüstrisinde, bir iş parçası, bitmiş bir ürüne dönüştürülen ham malzeme veya bileşeni ifade eder. Bu süreç, iş parçasının frezeleme, delme, tornalama, kesme gibi çeşitli işlemlerle işlenmesini içerir ve istenen özelliklere sahip bir bitmiş ürün oluşturmak için iş parçasının şekilsel olarak manipüle edilmesini içerir.

Tornalama İşlemi Nedir?

Bilgisayarlı Sayısal Kontrol (CNC)

Bilgisayarlı sayısal kontrol (CNC), makina takımlarının kontrolünü, hareketini ve hassasiyetini, araçların içinde önceden programlanmış bilgisayar yazılımı kullanarak otomatikleştiren bir üretim yöntemidir.

İş Parçası Bağlama Ekipmanları

İş parçası bağlama, bir iş parçasını sabit ve hareketsiz tutan herhangi bir cihaz için kullanılan evrensel terimdir. Bu cihazların bazı örnekleri mengeneler, aynalar, kelepçeler vb. En etkili iş tutma cihazları kolayca tekrarlanabilir kurulumlara imkan verir.

Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD)

Bilgisayar destekli tasarım (CAD), parçaların dijital olarak 2D çizimlerini ve 3D modellerini oluşturmanın bir yoludur. Kağıt üzerindeki çizimlerin aksine, tasarımcılar tasarımlarını kolayca paylaşabilir, gözden geçirebilir, simüle edebilir ve değiştirebilmektedir. Dolayısıyla bu da daha hızlı bir şekilde piyasaya sürülen daha yenilikçi ürünlere olanak tanımaktadır.

CAD Çizimi

Taslak departmanındaki el yapımı çizimler yerine ayrıntılı ve kesin bilgisayar destekli tasarım çizimlerini ifade eder. CAD’in ortaya çıkışından önce, çizim oluşturmak zaman alıcı ve emek yoğun bir süreçti. Bu çizim sayesinde tasarımcılar çizimleri hızlı ve kolay bir şekilde oluşturulmaktadır.

CAD Dosyası

İçeriğinde çizim, model gibi şablonlar bulunan dosya türüne CAD dosyası denir. Dosya, üretilecek parçanın bir taslağı, teknik çizimi, şema veya 3D modellemesini içermektedir.

CAD Nedir?

Bilgisayar Destekli Üretim (CAM)

Bilgisayar Destekli Üretim (CAM), üretim süreçlerini otomatize edebilmek için yazılım ve bilgisayar kontrollü makineler kullanılmaktadır. CNC makinelerine hammaddeden bir parça üretmesi için talimat veren bir takım yolu oluşturan yazılımlardan oluşur. Son işlemciler, takım yollarını makinenin anladığı bir dile dönüştürür.

CAM Yazılımları

Bilgisayar destekli üretim (CAM) yazılımı, sayısal kontrolü kullanarak CNC makinelerini yönlendiren detaylı talimatlar (G-kodu) oluşturur. CAM yazılımı, işleme operasyonlarını otomatikleştirerek işleme sürecini daha verimli hale getirir ve yüksek kaliteli üretim sağlar.

CAD/CAM

Bilgisayar destekli tasarım (CAD) ve bilgisayar destekli üretim (CAM) entegrasyonuna verilen bir isimdir. Bu yazılım, çeşitli ürünlerin prototiplerini, bitmiş ürünlerini ve üretim serilerini tasarlamak ve üretmek için kullanılmaktadır.

Otomatik Takım Değiştirici (ATC)

Adından da anlaşılacağı gibi, otomatik takım değiştiriciler, manuel bir operatör müdahalesi olmadan takımları hızlı bir şekilde değiştirmektedir. Ayrıca CNC makinelerinin üretim ve takım taşıma kapasitesini arttırır. ATC, işleme projelerindeki duraksamaları önemli ölçüde azaltır.

CNC İşleme Terimleri Nelerdir?

G-Kodu

CNC makineleri için bir programlama dilidir. G-kodu, makineye nereye hareket etmesi gerektiğini, ne kadar hızla hareket etmesi gerektiğini ve hangi yolu izlemesi gerektiğini söyler. Eklemeli imalatta ise G-kodu komutları, makineye malzemeyi biriktirerek hassas bir geometrik şekil oluşturmasını söyler.

Mil Hızı

Mil hızı, makine milinin dönme hızını ifade eder. CNC tornalarda iş parçası, mil üzerine monte edilen bir aynaya yerleştirilmektedir. Bir freze makinesinde ise mil, parmak frezeleri ve matkap uçlarını yani kesici takımı tutan bir takım tutucuyu tutar. Mil hızı, iş parçasının yüzey kalitesini etkiler ve aynı zamanda kesici takımın ömrünü de etkiler.

İlerleme Hızı

Kesici takımın bir mil devri boyunca aldığı mesafeyi ve kesici takımın bir işleme operasyonu sırasında iş parçasının içinden-üzerinden hareket ettiği hızı ifade eder.

Delme İşlemi Nedir?

Yüzey Bitişi

Yüzey dokusu veya topografyasını ifade etmektedir. Ayrıca üç özellikle tanımlanır: yönelme, yüzey pürüzlülüğü ve dalgalanma. Bu, bir yüzeyin mükemmel düzlük idealinden olan küçük sapmaların birleşimidir.

Kesme Derinliği

Kesici aracın malzeme çıkarmak için iş parçasının yüzeyine ne kadar derinlemesine girdiğini belirleyen işleme parametresidir. Genellikle, yüzey işlemleri için daha sığ bir kesme derinliği önerilmektedir. Kaba işlemler için daha büyük bir kesme derinliği önerilmektedir. Kesme derinliği, üç ana kesme parametresinden biri olduğundan, değeri işleme performansını ve ekonomisini etkiler. Örneğin, daha yüksek bir kesme derinliği üretkenliği arttırabilir, ancak aynı zamanda kesici takımın kırılmasına neden olmaktadır.

Oluk-Yiv

Yivler, bir parmak frezenin boyunca spiral şeklinde uzanan keskin bıçaklardır. Kesici araç döndüğünde kesme işini yaparlar. Parmak frezeler genellikle 2, 3 veya 4 adet oluğa sahiptir. Daha fazla yive sahip kesici takımlar, daha hızlı ve düzgün kesmek için daha fazla kesme kenarı sağlar.

4 Eksen İşleme Nedir?

Talaş Yükü

Diş başına düşen talaş yükü, kesici takımın bir kesme kenarının tek bir devirde ne kadar malzeme çıkardığını ifade eder. Talaş yükü, Dönüş Başına İnç (DPI) olarak ölçülmektedir.

Takım Sapması

Kesme kuvvetinin aracın rijitliğini aşarak aracın bükülmesine neden olduğunda meydana gelir. Ayrıca bu sorunu görmeseniz de, iş parçasını ölçtüğünüzde bunu fark edebilirsiniz.

Kesme Kuvveti

Kesme kuvveti, kesici aracın iş parçasını işlediği sırada oluşturduğu kuvvettir. Bu kuvvet, birincil ve ikincil kesme kuvvetleri olarak ikiye ayrılmaktadır.

Kesme Sıvıları Nedir?

Takım Yolu

Bir CNC makinesindeki kesici aracın hareketlerini tanımlayan bir talimat kümesidir. Ayrıca, kesici aracın iş parçasından malzeme çıkarırken izlediği yolu göstermektedir. Ek olarak her noktada konumu, hızı, yönü ve kesme derinliğini belirtir.

Soğutucu

Soğutucu, genellikle kesme sıvısı olarak adlandırılmaktadır. Bir CNC makinesinin çeşitli türdeki malzemeleri kesmesine yardımcı olan bir yağlayıcıdır. Düşük kesme hızlarında soğutucu, işleme işlemini yağlamaktadır. Ayrıca daha yüksek hızlarda iş parçasının sıcaklığını düşürmeye yardımcı olur.

4. Eksen

Tipik bir 3 eksenli makine aracı, X ekseni, Y ekseni ve Z ekseni ile çalışır. Ancak döner bir tabla eklemek, iş parçasını dikey ekseni etrafında döndürmenizi ve daha karmaşık işlemler için olanak sağlar. Böylece döner tabla 4. ekseni oluşturur.